بیش از 300 سال پیش سکه ای با نام و تصویر اسپانسیان به همراه گنجینه کوچکی در ترانسیلوانیا، رومانی کشف شد. در دوران روم باستان، این شهر یکی از دورترین استان های امپراتوری روم به حساب می آمد. به گزارش وب سایت بی بی سی، پیش از این تصور می شد که این سکه تقلبی است، به همین دلیل برای مدت طولانی در کمدهای موزه نگهداری می شد. اکنون محققان می گویند که توانسته اند از روی خراش ها و خطوط ظریفی که تنها با میکروسکوپ دیده می شود ثابت کنند که بیش از دو هزار سال پیش از این سکه در تجارت مردم استفاده می شده است.
پل پیرسون، محقق دانشگاه کالج لندن که آخرین تحقیقات را با همکارانش انجام داد، گفت که از این کشف شگفت زده شده است. پیرسون گفت: «آنچه ما پیدا کردیم یک امپراتور است. او شخصیتی بود که کارشناسان آن را ساختگی می دانستند و غیر واقعی می دانستند. اما حالا فکر می‌کنیم که او واقعی بود و در تاریخ نقش داشت.»
سکه ای که در مرکز تحقیقات جدید قرار داشت در سال 1713 به همراه گنجینه کوچکی کشف شد. تا اواسط قرن نوزدهم، محققان بر این باور بودند که پرتره‌ای که بر روی سکه زده شده متعلق به یک امپراتور واقعی روم باستان است، اما از آن زمان، نظر محققان تغییر کرده است. در آن زمان، محققان مشکوک بودند که برخی جاعلان این سکه جعلی را ساخته اند. خامی که در طراحی آن به چشم می خورد و همچنین تفاوت عمده آن با تمام سکه های روم باستان دلیل اصلی این تردیدها بود.
آخرین میخ تابوت این سکه های باستانی در سال 1863 تعبیه شد. در آن زمان هانری کوئن، کارشناس برجسته سکه از کتابخانه ملی فرانسه، این سکه رومی را بررسی کرد. او نه تنها پس از پایان تحقیقات خود گفت که این سکه جعلی است، بلکه حتی جعل سکه را ناشیانه انجام داده و تصویر روی آن را «مضحک» دانست. سایر کارشناسان با نظر کوئن موافق بودند و تا به امروز نام امپراتور اسپونسیا در هیچ فهرست علمی ثبت نشده است.
با اثبات وجود امپراطور اسپانسیان یک شخصیت تاریخی مهم به تاریخ رومانی و اروپا اضافه می شود
اما با تحقیقات پیرسون ورق برگشت. این محقق در حین نوشتن کتابی درباره تاریخ امپراتوری روم، عکس های این سکه را مشاهده کرد و به جعلی بودن آن شک کرد. او می‌توانست خراش‌هایی را روی سطح سکه ببیند که ظاهراً به دلیل دست زدن به آن ایجاد شده است. پیرسون با موزه هانتریان و گالری هنر در دانشگاه گلاسکو تماس گرفت تا بررسی کند. در این موزه سه سکه دیگر که به همراه گنج اصلی پیدا شد در یک کابینت قفل دار نگهداری می شود.
.jpg)
کارشناسان قرن نوزدهم سکه های امپراتور اسپانسیان را جعلی می دانستند.
بنابراین، این گروه هر چهار سکه را زیر یک میکروسکوپ قدرتمند بررسی کردند. آنها بعداً یافته های خود را در قالب مقاله ای در مجله علمی Plaswan گزارش کردند که مورد تایید این نشریه نیز قرار گرفت. نتایج کار پیرسون و همکارانش نشان داد که واقعاً خراش هایی روی سکه ها وجود دارد که کاملاً با خراش های مشابه ناشی از ریختن سکه ها در کیسه های پول مطابقت دارد. جسپر اریکسون، متصدی مجموعه سکه های موزه هانتریان که در این تحقیق حضور داشت، اظهار داشت که تجزیه و تحلیل شیمیایی به خوبی نشان داد که سکه ها برای چند صد سال در خاک مدفون بوده اند.
اما امپراتور اسپونسیان که بود؟
اکنون، پس از اثبات اصالت سکه های رومی، محققان باید به این سوال پاسخ دهند که اسپونسیان چه کسی بوده است. به گفته محققان، او یک فرمانده عالی رتبه بود که مجبور به تاج گذاری شد. بدین ترتیب اسپونسیانوس به عنوان امپراتور دورافتاده ترین و ناامن ترین استان امپراتوری روم، داکیا ترایانا انتخاب شد.
یافته ها و اسناد باستان شناسی نشان می دهد که داکیا در حدود سال 260 از بقیه امپراتوری روم جدا شده است، در این استان شیوع گسترده بیماری آغاز شد، جنگ داخلی در گرفت و امپراتوری روم روز به روز بدتر می شد. هرج و مرج نیز در همه جای منطقه گسترش یافت. ظاهرا اسپونسیون زمانی که استان داکیا در محاصره دشمنان قرار گرفت و از روم جدا شد، فرماندهی ارتش روم را بر عهده گرفت و تا برقراری نظم از مردم و ارتش محافظت کرد. پس از فروکش بحران، این استان بین 271 تا 275 به طور کامل تخلیه شد.
به گفته محققان، خود سپونسیان در این استان دچار بحران بود و از آنجایی که در حالت محاصره کامل هیچ ارتباطی با مرکز وجود نداشت، تصمیم بر آن شد که سکه‌های ویژه اسپونسیان ضرب شود تا چرخ‌های اقتصاد در این استان به گردش درآیند. شرایط انزوای کامل این فرضیه به خوبی می تواند دلیل شباهت نداشتن سکه های او به سایر سکه های رومی را نشان دهد.
محققان پس از اثبات اصالت سکه ها یا آنچه به اعتقاد آنها کشف امپراتور گمشده روم است، به مقامات موزه بروکنتال در سیبیو، ترانسیلوانیا اطلاع دادند. در این موزه یکی از سکه ها اسپونسیون ذخیره شده این سکه جزو دارایی های بارون ساموئل فون بروکنتال، فرماندار ترانسیلوانیا در زمان سلسله هابسبورگ بود. بارون در زمان مرگ در حال بررسی سکه ها بود. ظاهراً او نیز در آخرین روزهای زندگی خود به نتایج درستی رسیده است، زیرا آخرین نکته ای که بارون در یادداشت های خود به آن اشاره می کند «اصالت» سکه است.
مسئولان موزه بروکنتال نیز مانند سایرین سکه های خود را به عنوان جعلیات تاریخی طبقه بندی کرده بودند، اما اکنون با دیدن تحقیقات پیرسون و همکارانش نظر خود را تغییر داده اند. الکساندر کنستانتین چیتوتا، مدیر موقت موزه ملی بروکنتال، تحقیقات اخیر را کشف جالبی برای تاریخ ترانسیلوانیا و رومانی دانست. وی اظهار داشت: با پذیرش یافته ها در محافل علمی، شخصیت مهم تاریخی دیگری به تاریخ رومانی و اروپا اضافه می شود. سکه‌های امپراتور اسپونسیان اکنون در موزه و گالری هنری هانتریان در گلاسکو به نمایش گذاشته شده است.