حلقه مفقوده فناوری در حوزه معلولیت

سال گذشته، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در روز جهانی معلولان درباره اهمیت فناوری و نوآوری برای افراد دارای معلولیت صحبت کرد و بر لزوم همکاری بیشتر بین بخش های دولتی و خصوصی برای توسعه راه حل هایی برای کمک به این افراد تاکید کرد.

البته این همکاری باید با مشارکت فعال افراد دارای معلولیت در تمامی فرآیندهای تصمیم گیری باشد و نوآوری و فناوری می تواند ابزار قدرتمندی برای این همکاری باشد: «برای تحقق وعده فناوری باید نابرابری در دسترسی را کاهش دهیم. به فناوری‌های دیجیتال و حفاظت از حقوق بشر در فضای دیجیتال، محافظت کنید و ما باید با هم برای کشف راه‌حل‌های نوآورانه برای ایجاد جهانی در دسترس و برابر برای همه کار کنیم.»

در کشورهای توسعه یافته از فناوری برای بهبود زندگی افراد دارای معلولیت استفاده می شود. برنامه‌های کاربردی مختلفی که مکان‌های مناسب‌سازی شده‌ای را برای معلولان برای بهبود کیفیت زندگی آنها در شهر هوشمند فراهم می‌کنند، در شهرهای بزرگ در سراسر جهان در حال گسترش هستند.

ویلچرهای هوشمند خودران به این افراد کمک می کند تا بدون برخورد با موانع و نیاز به دخالت انسانی به مقصد برسند. گوشی هایی ساخته شده اند که می توانند با حرکت دادن سر از میان دوربین تماس برقرار کنند و موسیقی پخش کنند. ناوبری دستیار صوتی برای نابینایان یا کم بینایان، تبلت های ویژه نابینایان با صفحه کلید بریل، ساخت اسکلت های بیرونی و توسعه آنها برای کمک به برخی از معلولان جسمی همگی توانسته اند با کمک این ابزار به استقلال معلولان کمک کنند. فن آوری. فناوری حتی راه‌حل‌هایی برای کمک به مردم برای غذا خوردن بدون کمک دیگران ارائه کرده است. معلولان 15 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، اما جهان هنوز برای آنها قابل دسترس نیست و فرصت ها برابر نیست.

آمار دقیقی از تعداد معلولان در ایران وجود ندارد. معاون پیشگیری از معلولیت سازمان بهزیستی کشور سال گذشته از ثبت نام یک میلیون و 600 هزار معلول در بانک اطلاعاتی سازمان بهزیستی کشور خبر داد. این تعداد فقط مراجعه کنندگان به سازمان بهزیستی است. به گفته وی، مدیران سازمان آمار گفته اند که بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت نمی توانند معلولان را شناسایی کنند زیرا نیازمند نیروهای متخصص است.

معلولان در ایران نه تنها در آمار، بلکه در استفاده از فناوری ها نیز کمتر دیده می شوند. این ابزارها اغلب هزینه بالایی دارند و پشتیبانی از تهیه آنها در اختیار این افراد قرار نمی گیرد. علاوه بر این، فناوری های داخلی کمتر به سمت نیاز این گروه می رود.

سید مهدی صادقی، فعال اجتماعی در حوزه معلولان می گوید: بحث فناوری در حوزه معلولیت در کشور ما حلقه مفقوده ای است چرا که عموما این موضوع درآمد قابل توجهی ندارد و شرکت های دانش بنیان که به صورت مستقل فعالیت می کنند. سراغ این مسائل نرو به گفته وی، در کشورهای پیشرفته دولت ها بودجه هایی را برای این موضوع کنار می گذارند و شرکت های بزرگ در مسئولیت های اجتماعی خود صرف توسعه فناوری برای بهبود زندگی معلولان می کنند: «امروز مثلاً یک شرکت دانش بنیان یا یک شرکت دانش بنیان. شرکت بزرگی گجتی ساخته است که افراد دارای معلولیت می توانند با آن حرکت کنند و قطعا جنبه مالی پشت این کار نیست و منابع مورد نیاز برای هزینه های تحقیق و تولید این کار از جای دیگری تامین شده است و این حمایت در ایران وجود ندارد. ”

ایران حداقل 5 سال در زمینه معرفی گجت های مختلف و فناوری های مهم در این زمینه عقب است. یعنی وقتی گجتی قبول شد تعداد زیادی از آن تولید شد و هزینه های آن کاهش پیدا کرد، می توانیم آن را وارد کنیم. حمایت دولت ها و سرمایه گذاران بزرگ در برخی کشورها این شکاف را کاهش می دهد: «در کشورهای دیگر حامیانی هستند که به تولید انبوه این محصول کمک می کنند و گاهی ممکن است به عنوان درآمد تلقی نشود.

قانون می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. اما در قانون حمایت از معلولان که اجرا نشدن آن اعتراضات گسترده معلولان را به همراه داشته است، به فناوری توجهی نشده است. اما در همین قانون بند معافیت مالیاتی می تواند شرکت ها را به فعالیت در این زمینه ترغیب کند: «اگر برخی شرکت ها می خواستند وارد این حوزه شوند، می توانستند از این نکته استفاده کنند، مثلاً اگر یک شرکت بزرگ مبلغ مالیات خود را صرف کارهای تحقیقاتی کند. یا خدمات به افراد دارای معلولیت از آن مبلغ مالیات معاف می شود.«اگر ​​با قانون بیشتر آشنا می شدیم و بحث مسئولیت های اجتماعی را پررنگ می کردیم، شاید برخی شرکت ها وارد کشور ما می شدند و شرایطی را فراهم می کردند که اتفاقی بیفتد. در زمینه نرم افزار یا وسایل کمک توانبخشی یا ابزارهای کمکی برای کمک به افراد دارای معلولیت.”

دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد نیاز معلولان با اینترنت پرسرعت امکان پذیر است. به همین دلیل برخی از کشورها ارائه دهندگان اینترنت را موظف کرده اند تا نرم افزار مورد نیاز این گروه از کاربران اینترنت را در اختیار آنها قرار دهند.

از سوی دیگر، دولت با فیلترینگ، استفاده از اینترنت را برای افراد دارای معلولیت دشوار کرد. در این مدت از گروه های مختلفی که در پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی داشتند کنار گذاشته شدند و مراودات و امیدهایشان از بین رفت. به گفته صادقی، پس از این اختلالات، کودکان معلول بیشترین آسیب را دیدند زیرا بیشتر به فضای مجازی متکی بودند و توانایی های خود را بیان می کردند: «محدودیت هایی که ایجاد شد، خیلی از بچه های ما را ناامید کرد، مثلاً یک واتس آپ کوچک داشتیم. گروهی با کودکان دارای معلولیت ذهنی در آنجا صحبت می کردند، سوال می پرسیدند و از خود فیلم می ساختند، اما همه اینها پس از قطع شدن اینترنت ناپدید شد، ما مادرانی داشتیم که در صفحات اینستاگرام به خانواده ها آموزش می دادند و می توانست بسیار امیدوار کننده باشد. برای کسانی که به تازگی یک فرزند معلول به دنیا آورده بودند، تقریباً این فرصت را از دست دادیم.”

در حوزه فناوری اطلاعات، مناسب سازی برای افراد دارای معلولیت در حد مطلوب اتفاق نیفتاده است و وزارت ارتباطات نیز به طور جدی وارد این موضوع نشده است. صادقی با اشاره به اینکه در برخی سایت ها و نرم افزارها قابلیتی برای استفاده افراد دارای معلولیت مانند ناشنوایان و نابینایان ایجاد شده است، می گوید در مجموع به این حوزه توجه نشده است. با توجه به اینکه شهر برای حضور و عبور و مرور این افراد نامناسب است و تعاملات آنها در فضای مجازی صورت می گیرد، باید وزارت ارتباطات نیز وارد این امر می شد: «به عنوان مثال اینترنت رایگان یا تخفیف ویژه برای افراد دارای معلولیت در دستور کار است. او با شماره کمتری به این دوستان کمک می کرد تا از اینترنت استفاده کنند.”

در سال 2018، وزارت ارتباطات دستور دسترسی به برنامه‌های دولتی را صادر کرد و از سال 2019 گفته شد که دسترسی به برنامه‌های کاربردی دولتی برای معلولان آغاز شده است. اما هنوز بسیاری از نرم افزارهای داخلی برای این افراد مفید نیستند. 4 بهمن ماه سال گذشته جمعی از فعالان این حوزه در دیدار با معاون وزیر درخواست هایی از قبیل در دسترس قرار دادن پیام رسان های ایرانی، سایت های دولتی، خدمات دولت الکترونیک و خدمات بانکی برای نابینایان را مطرح کردند.

دفاتر الکترونیک در برخی قسمت ها توانستند با ارائه برخی خدمات اینترنتی از تردد سخت این افراد در سطح شهر بکاهند. این دفاتر عموماً برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی نیستند. صادقی می گوید: اگرچه رشته الکترونیک و اینترنت کمک بزرگی است، البته به شرطی که از ابتدا تعریف درستی از این پلتفرم ارائه شود: به عنوان مثال برنامه شاد که در دوره کرونا آموزش از راه دور را ترویج می کند، مناسب نبود. برای کودکان نابینا و در این مدت این کودکان از درس خواندن عقب افتادند و از ابتدای طراحی چنین موضوعاتی باید انواع ناتوانی ها در کار دیده شود و تعریف روشن و راه حل های روشن برای آن وجود داشته باشد تا همه مردم می توانند از آن در راستای عدالت اجتماعی و دسترسی استفاده کنند.

در برخی از پلتفرم های تلویزیون خانگی امکاناتی ایجاد شده و فیلم هایی برای نابینایان اقتباس کرده اند: «شاید برای برخی افراد تعجب آور باشد، اما اگر یکی از این فیلم ها را تماشا کنید، متوجه خواهید شد که داستان فیلم و تمام حرکات آن شخصیت های مختلف از طریق یک راوی روایت می شود و کمک می کند که یک معلول بتواند از آن فیلم در کنار خانواده استفاده کند.در جشنواره فیلم فجر با کمک برخی از دوستان علاقه مند به این حوزه، چند فیلم را اقتباس کردیم و سینما ساختیم. و دوستان نابینا را به تماشای فیلم با خانواده دعوت کردند، اتفاقاً کلمه دیدن در اینجا صحیح است و آنها توانستند تجربه خوشایندی داشته باشند، اما هنوز با وضعیت ایده آل در این زمینه فاصله زیادی دارد.

او می‌گوید درخواست‌های افراد دارای معلولیت می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند: «اگر من به عنوان یک معلول درخواستی بدهم و ده نظر زیر یک عنوان بگذارم و تکرار کنم، شاید دفعه بعد ناظم به موضوع مورد علاقه ما توجه کند. انجام دادن.”

البته معلولان مدت هاست که تلاش خود را برای مطالبه اجرای قانون حمایت از معلولان به کار می گیرند. برای این موضوع کمپینی تشکیل داده اند و تجمع و اعتراض می کنند. طرح آنها تجمعات سراسری در شهرهای مختلف است و خواسته آنها اجرای قانون 6 سال است که تصویب شده است. اما در این مدت پاسخی دریافت نکرده اند. حتی احضار شده اند. میشم جعفری فرد دارای معلولیت شدید به دلیل در دست داشتن بنر به تنهایی مقابل بهزیستی شهرستان لنگرود به دادسرا احضار شد. روی آن بنر نوشته شده بود: «اجرای ماده ۲۷ حق مطلق ماست» و «عدالت برای معلولان متوسط ​​و خفیف».

فناوری به طور مداوم در حال به روز رسانی و توسعه اختراعاتی است که زندگی افراد دارای معلولیت را آسان تر می کند.

امکان تایپ یا راه رفتن برای معلولانی که از گردن به پایین ناتوان هستند یکی از پروژه های مهمی است که متخصصان مغز و اعصاب در حال کار بر روی آن هستند و به موفقیت هایی دست یافته است. فناوری توانسته است توانایی صحبت کردن را به یک فرد معلول بازگرداند. این پروژه ها نیازمند منابع مالی و تمرکز هستند، نیازمند تحقیقات طولانی و جدی و نگاهی است که برای دسترسی و عدالت اجتماعی هزینه می کند.