اظهارات اخیر وزیر ارتباطات درباره وضعیت اینترنت، از اشاره به استفاده از فیلترشکن به عنوان دلیل اصلی کاهش سرعت اینترنت تا تکمیل شبکه ملی اطلاعات تا 22 بهمن یا پایان آن. سال، واکنش های مختلفی را در بین کاربران، کارشناسان و رسانه ها به همراه داشته است.
خبرگزاری خبرآنلاین در واکنش به اظهارات زارع پور گزارشی درباره قطعی کامل دسترسی به شبکه بین المللی اینترنت نوشته است که متن آن به شرح زیر است:
وزیر ارتباطات در یک برنامه تلویزیونی از تسریع در روند دسترسی به اینترنت ملی صحبت کرد. وی با بیان اینکه دسترسی به فیلترشکن باعث کاهش سرعت اینترنت مردم شده است، از برنامه هایی که برای شبکه های اجتماعی داخلی در نظر گرفته شده است، گفت. برنامه هایی که هر روز دسترسی به شبکه های اجتماعی بین المللی را دشوارتر می کنند، اما آیا این تصمیمات در بلندمدت موثر خواهند بود؟
وال استریت ژورنال در تازه ترین گزارش خود مدعی شده است که حدود 200 دستگاه اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران فعال است. این گزارش در حالی منتشر شد که وزارت ارتباطات به سرعت به دنبال تکمیل زنجیره ملی اینترنت است و با تکمیل این زنجیره سعی دارد دسترسی به فیلترشکن ها را نسبت به ماه های اخیر سخت و غیرممکن کند. زنجیره ای که قرار بود در افق 1404 به 70 درصد برسد، اکنون به گونه ای اولویت بندی شده است که وزیر می گوید تا پایان سال احتمالاً 22 بهمن ماه این زنجیره ملی دسترسی به اینترنت تکمیل می شود.
هر چند زارع پور تاکید کرد: اتفاقی که برای اینترنت ملی می افتد، گامی تکمیلی برای قطع کامل اینترنت بین المللی نیست، اما بسیاری از کارشناسان این مسیر را گام هایی برای محدودیت بیشتر دسترسی به پیام رسان های بین المللی می دانند.
از سوی دیگر اخباری مانند پیشرفت سریع دسترسی به زنجیره اینترنت ماهواره ای و راه اندازی زنجیره موبایلی این شبکه اینترنتی بر روی گوشی های هوشمند حکایت از چرخه جدیدی از پیشرفت فناوری دارد که عیسی زارع پور در ابتدای مهرماه درباره آن گفت: البته هنوز راه زیادی در پیش است.» تعداد زیادی وجود دارد، اما به هر حال، این ماهیت فناوری است که محدود نیست.
استارلینک به تازگی از پرتاب نسل دوم ماهواره های پیشرفته خود به فضا خبر داده است. 7500 ماهواره جدید که در مدار نزدیک تری نسبت به ماهواره های نسل اول قرار گرفته اند. ماهواره هایی که وظیفه ویژه آنها فراهم کردن دسترسی گوشی های هوشمند به زنجیره اینترنت ماهواره ای در هر فضا و مکانی است. یعنی هر تلفن همراه دارای یک پایانه برای دریافت و ارسال اطلاعات به ماهواره ها است. این یعنی یک انقلاب جدید.
یعنی اگر فاصله زنجیره اولیه ماهواره ها بین 470 تا 530 کیلومتر از سطح زمین بود، اکنون این ماهواره ها سیستم جدید خود را در فاصله 330 کیلومتری از سطح زمین تشکیل می دهند و نیاز به پایانه هاست. حمل دیش حذف شده و هر تلفن همراه با نسل جدید می تواند ترمینال اینترنت ماهواره ای باشد.
این زنجیره تا سال 2024 تکمیل می شود و از ابتدای پاییز تا کنون دولت هزینه های زیادی برای اعمال فیلترینگ متحمل شده است و در طرف مقابل بازار سودآوری برای فروش فیلترشکن ایجاد شده است. بازاری حیله گر که از یک طرف هر روز یک گروه را فیلتر می کند و از طرف دیگر چندین پورت متصل به اینترنت جهانی را با ایجاد تونل به دنیای خارج با دریافت ارقامی که نسبت به 6 ماه قبل تا ده برابر در ماه افزایش یافته است. ، دسترسی به اینترنت رایگان و بسترهای ارتباطی، به ویژه بسترهای شبکه های اجتماعی محبوب، دوباره فراهم می شود.
اکنون وزارت ارتباطات و البته تصمیم گیران به دنبال بستن و محدودسازی این تونل ها هستند. زارع پور در آخرین حضور تلویزیونی خود فیلترشکن ها را عامل تجربه ارتباط ناامن مردم هنگام استفاده از اینترنت دانست. برنامه هایی مانند حفاظت، اینترنت کلاس و توسعه آنها قرار است دسترسی به پهنای باند اینترنت بین المللی را هر روز محدود و محدود کند. اما آیا این تصمیم منجر به وقفه در ارسال پیام در این زنجیره می شود؟
در نظریه های ارتباطی، روانشناس انگلیسی، استنلی میلگرام، نظریه جهان کوچک را در دهه 60 مطرح کرد. مشکل این است که در واقع مردم چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند؟ آیا هر یک از ما در دنیای خود قدم می زنیم و مستقلاً با افراد دیگر رابطه برقرار می کنیم و در نتیجه رابطه بین انسان ها یک رابطه “یک به یک” است یا هر یک از ما در یک شبکه ارتباطی و در محدوده گرفتار شده ایم. از آن شبکه روابط؟ آیا خودمان را با دیگران شکل می دهیم؟ اگر اینطور است این شبکه ها باید به نحوی با هم ارتباط برقرار کنند وگرنه با عده ای مواجه می شویم که هر کدام در یک شبکه گیر کرده اند و راهی برای خروج ندارند.
یافتن پاسخ این سوال از این جهت حائز اهمیت است که به ما کمک می کند تا دریابیم که فکر، ایده یا پیامی که در نهایت می تواند منجر به تغییرات اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی شود با چه مکانیسمی در جامعه گسترش می یابد. راز این که یک پلان ساختمان در جامعه «مد» می شود و دیگر نقشه ها و افکار و ایده ها راه به جایی نمی برد چیست؟ به طور خلاصه در این نظریه او مدعی و ثابت می کند که در شبکه های انسانی به هم پیوسته، هر دو انسان می توانند با میانگین حداکثر 6 واسطه با یکدیگر ارتباط موثر برقرار کنند.
اگر این نظریه در بستر شبکه های اجتماعی مثلا فیس بوک، اینستاگرام، تلگرام، روبیکا، سروش یا بله قرار گیرد؛ این نشان می دهد که راه ارتباط بین انسان ها باز است و در نتیجه فیلترینگ و بومی سازی نمی تواند مسیر بین انسان ها را قطع کند. کافی است درصد کمی از کاربران به اخبار منبعی مانند رسانه های فارسی زبان در خارج از کشور دسترسی داشته باشند، این خبر با میانگین تا 6 واسطه برای همه منتشر می شود.
این تنها بدون در نظر گرفتن همه پیشرفت‌های فناوری، مسیری است که در آن اخبار منفی با ضریب تقریباً دو برابر اخبار مثبت منتشر می‌شود و این نظریه که با ایجاد محدودیت، پیام از منابع فارسی زبان منتشر می‌شود. از تمام پلتفرم ها به مخاطبان موجود نیز منتقل می شود. نظریه ای که البته حداقل وزیر ارتباطات و دولت و نهادهای تصمیم ساز مرتبط به آن اعتقادی ندارند و معتقدند با قطع دسترسی مردم به این زنجیره ارتباطی می توان این انتقال پیام را از بین برد.
اظهارات اخیر زارع پور با استناد به داده های اسپیدتست در رد سرعت پایین اینترنت و انتقاد از استفاده مردم از فیلترشکن ها نشان از عزم وی برای کاهش دسترسی عمومی به پیام رسان های خارجی دارد. وی گفت: با یکسان سازی ارسال پیام بین پیام رسان های داخلی تا بهمن ماه، ظرفیت عمومی زیادی ایجاد می شود. نکاتی که همگی تلاش برای کاهش دسترسی به پیام رسان های اجتماعی بین المللی و محدودیت های بیشتر برای دسترسی به این پیام رسان های فیلتر شده را تایید می کند.
اولین اثر انسداد فعلی کاهش سرعت اینترنت است. زیرا برخی از افراد از فیلترشکن استفاده می کنند و حتی اگر فیبر نوری داشته باشند سرعت آنها معادل سرعت فیلترشکن است که معمولا سرعت کمی دارد. نکته ای که زارع پور نیز آن را تایید و به مردم پیشنهاد کرد از فیلترشکن استفاده نکنند و از قابلیت های داخلی استفاده کنند.
دومین اثر انسداد فعلی جلوگیری از انتشار فیلم ها و صحنه های مهیج در شبکه های اجتماعی است. پیام رسان های بین المللی در سال های اخیر در کنار ایجاد زنجیره کسب و کار و پر کردن بخش مهمی از اوقات فراغت یکی از مشاغل خاص آنها بوده است. تصاویر زیبا و آموزشی همراه با مطالب نامناسب. حال با حذف این دسترسی و محدودیت های ایجاد شده، این زنجیره تفریحی نیز از بین رفته است. همانطور که ضربه مهلکی به کسب و کار مردم وارد کرده است.
حال اگر در اثر این فشارها و انسدادها، دسترسی به پلتفرم های بین المللی مسدود شود، با ایجاد اقبال از شبکه های داخلی، یکی از تهدیدات، انتشار گسترده این گونه مطالب در بسترهای داخلی توسط کاربران خاص و زیاد است. حالا نهاد تصمیم گیری یا باید با بستر داخلی برخورد کند یا تعداد زیادی از افراد جامعه را جرم انگاری کند. اگر سرعت این محدودیت ها بیشتر از پیشرفت دسترسی به فناوری های جدید باشد، این ها چالش هایی هستند که در کوتاه مدت به وجود خواهند آمد.
فناوری‌هایی که دیگر نمی‌توان با ایجاد سیگنال‌هایی مانند پارازیت یا عملیات جمع‌آوری ظروف با آنها مبارزه کرد.